Ο Derry Hannam , ένας από τους κύριους ομιλητές στο συνέδριο EUDEC 2018 , κάνει μία ταπεινή πρόταση για να επιτραπεί στους νέους να έχουν λόγο στην εκπαίδευσή τους στη διάρκεια της Εθνικής Εβδομάδας για τη Δημοκρατία στο Ηνωμένο Βασίλειο (UK) – Ιούλιος 2018
«Εντύπωση μου είναι οτι το αγαθό κρίσιμης σημασίας που τα παιδιά και οι νέοι έχουν ανάγκη ωστε να ανακαλύψουν και να εμβαθύνουν στα ενδιαφέροντα και την ταυτότητα τους είναι ο ΧΡΟΝΟΣ. Χρόνος να σκεφτούν, χρόνος να αναρωτηθούν, χρόνος να δημιουργήσουν, χρόνος να περάσουν με τους φίλους τους, χρόνος να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, χρόνος να χαλαρώσουν και να τεμπελιάσουν για λίγο. Και όμως αυτό είναι το μοναδικό αγαθό που τα σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Αγγλίας, που λειτουργούν με κρατική χρηματοδότηση, τους στερούν.
Και αυξάνονται και τα σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που ακολουθούν την ίδια πολιτική. Οι ώρες φαγητού και παιχνιδιού μειώνονται ή κόβονται. Αυτή η καταπάτηση του ελεύθερου χρόνου τους δεν γίνεται μονο κατα τη διάρκεια του σχολείου, αλλά και στο σπίτι, τα βράδια και τα Σαββατοκύριακα, με ατελείωτες ασκήσεις για το σπίτι και προετοιμασία για τέστ/επαναλήψεις. Γνωρίζουμε οτι είναι απολύτως εφικτό να έχουμε ένα σχολικό σύστημα με υψηλό ποσοστό επιτυχίας που δεν το κάνει αυτό.
Η Φινλανδία , παραδείγματος χάριν, με το μόττο “Το Λιγότερο Είναι Περισσότερο” έχει μικρότερη σχολική ημέρα από εμάς με ελάχιστες εργασίες για το σπίτι – δια νόμου το μέγιστο είναι 30 λεπτά την ημέρα και καθολου για τα Σαββατοκύριακα, τα οποία κατά κοινή ομολογία ανήκουν στους μαθητές – και οι μόνες εξετάσεις υψηλών απαιτήσεων ειναι στην τελευταία χρονιά του σχολείου. Παρ’ όλα αυτά οι μέσες ακαδημαϊκές επιδόσεις είναι υψηλότερες στην Φινλανδία παρά στην Αγγλία.
Όταν ήμουν υποδιευθυντής σε ένα Ενιαιο Σχολείο στην Αγγλία την δεκαετία του 1980, οι μαθητές ζήτησαν να έχουν κατα διαστήματα ημέρες “Δραστηριοτήτων” με ένα διευρυμένο πρόγραμμα που θα συνδημιουργούσαν με τους καθηγητές και θα απευθυνόταν σε μαθητές όλων των ηλικιών. Οι γονείς ήταν υποστηρικτικοί και πολλοί από αυτούς ενεπλάκησαν. Η ποικιλία και ο ενθουσιασμός, μας κατέπληξαν! Το πρόγραμμα είχε τόση επιτυχία και ήταν τόσο δημοφιλές, ωστέ το επεκτείναμε από μερικές ημέρες σε εβδομάδες κατα τo εαρινό εξάμηνο. Η ίδια η διαδικασία διαπραγμάτευσης ήταν ένα μάθημα δημοκρατίας και αμοιβαίου σεβασμού. Οι σχέσεις μεταμορφώθηκαν, οι άνθρωποι γνωριστηκαν με τα μικρά τους ονόματα. Το διάστημα που άφησα το σχολείο για να γίνω επιθεωρητής, συζητιόταν η ιδέα να έχουν “Εβδομάδες Δραστηριοτήτων” κάθε εξάμηνο – οι οποίες θα καταλάμβαναν περίπου το 8% του ετήσιου σχολικού χρόνου. Κανένας δεν θεώρησε οτι ήταν χαμένος χρόνος – το αντίθετο. Μαθητές που στο παρελθόν είχαν απομακρυνθεί από το σχολείο αναθεώρησαν την σταση τους ριζικά.
Σαν επιθεωρητής κάποτε επισκέφθηκα ένα σχολείο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης με 1300 μαθητές σε μια αγροτική περιοχή, όπου πολλοί μαθητές δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος σε δραστηριότητες μετά το τέλος των μαθημάτων γιατί έπρεπε να ταξιδέψουν με το λεωφορείο για ώρες για να γυρίσουν σπίτι τους. Ο διευθυντής, το προσωπικό, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίο, οι γονείς και το μαθητικό συμβούλιο αποφάσισαν να μεταφέρουν αυτές τις δραστηριότητες εντός σχολικού χρόνου. Αφιέρωσαν μισή ημέρα την εβδομάδα(10% του σχολικού χρόνου) σε ένα πρόγραμμα “προαιρετικών δραστηριοτήτων” μεγάλου εύρους. Οι δραστηριότητες αυτές ήταν αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης ανάμεσα στους μαθητές και το προσωπικό και στρέφονταν γύρω από τα ενδιαφέροντα και τα πραγματα που ενθουσίαζαν και τις δύο ομάδες. Όπως συνέβη και στο σχολείο μου, οι ίδιες οι διαπραγματεύσεις αυτές ήταν ένα μάθημα δημοκρατίας, και μεταμόρφωσαν τις ενδοσχολικές σχέσεις. Οι μαθητές μπορούσαν να διαλέξουν οποιαδήποτε ομάδα ανεξαρτήτως της ηλικίας τους. Μερικές ομάδες τις διήυθυναν οι ίδιοι οι μαθητές. Το πρόγραμμα ήταν πολύ δημοφιλές σε όλους τους εμπλεκόμενους. Ένας γονιός μου είπε οτι τα παιδιά “θα σηκώνονταν και από το νεκροκρέβατο τους για να πάνε στο σχολείο την ημέρα των δραστηριοτήτων” . Μέρος της δουλειάς μου σαν επιθεωρητής ήταν και να ελέγχω τις απουσίες των μαθητών για κάθε μέρα. Η υψηλότερη συμμετοχή σημειώθηκε το μεσημέρι των δραστηριοτήτων επιλογής. Έλεγξα επίσης το ποσοστό επιτυχίας του σχολείου στις εξετάσεις. Ήταν αισθητά καλύτερο απ’ ότι θα περίμενε κανείς από ένα σχολείο σε τέτοιο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον.
Ιδού λοιπόν η ταπεινή μου πρόταση. Όλα τα σχολεία, Πρωτοβάθμιας αλλά και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, που λειτουργούν με κρατική χρηματοδότηση, πρέπει να ενθαρρυνθούν να επενδύουν τουλάχιστον το 10% του σχολικού προγράμματος, σε ενδιαφέροντα που θα συναποφασίσουν οι μαθητές με το προσωπικό. Προβλέπω οτι η ίδια η διαδικασία της διαπραγμάτευσης θα είναι εκπαιδευτική, το κίνητρο και το ηθικό όλων θα ανορθωθεί και η νέα δέσμευση που θα προκύψει σαν αποτέλεσμα θα αντισταθμίσει τις υποθετικές απώλειες από την μείωση του επίσημου διδακτικού χρόνου. Για την ακρίβεια θα ανέβει το επίπεδο. Οι επιδόσεις θα βελτιωθούν. Οι μαθητές θα μάθουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη τουλάχιστον για ένα μέρος της μόρφωσης τους και θα μάθουν πώς να διαχειρίζονται τουλάχιστον ένα μέρος του χρόνου τους – και τα δυό μείζονος σημασίας για να να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές και αβεβαιότητες που φέρει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση.»
Ο Derry Hannam είναι συνταξιούχος Αναπληρωτής/ Εν ενεργεία Διευθυντής σε κρατικά Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Αγγλίας και Σχολικός Επιθεωρητής. Σαν Επιθεωρητής δούλεψε για το Summerhill όταν η Αγγλική Κυβέρνηση προσπάθησε να το κλείσει. Έκανε την έρευνα και έγραψε την αναφορά για την Αγγλική Κυβέρνηση , που απέδειξε τα θετικά αποτελέσματα όταν εφαρμόζονται στα Κρατικά Σχολεία της Αγγλίας δημοκρατικές και συμμετοχικές προσεγγίσεις. Η αναφορά αυτή έγινε γνωστή σαν “Αναφορά Hannam”, και υπάρχουν πάνω από 70 βιβλιογραφικές παραπομπές προς αυτήν επιστημονικές έρευνες και αναφορές. Ο Derry είναι αυτή τη στιγμή μέλος του συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τη Δημοκρατική Παιδεία (EUDEC)
